زنگ خطر تهدید کسبوکارهای ایرانی در فضای مجازی

بر اساس آمار تا حدود 2 سال قبل تقریبا نزدیک به 400 درخواست برای راهاندازی کسبوکارهای اینترنتی به مرکز توسعه تجارت الکترونیکی ارجاع شده بود. اما این آمار هم اکنون بالغ بر 13هزار درخواست برای دریافت نماد الکترونیکی را در بر میگیرد که نشان از جهشی چندین برابری در رونق کسب و کارهای اینترنتی است.
نتیجه این تغییر و تحولات جدید است که برای مثال هر از گاهی موجب اعتراض صنف موبایلیها شده که فروشگاههای اینترنتی به شدت کسب و کار آنها را از رونق انداختهاند. موضوعی که اجتنابناپذیر بوده و قرار نیست همه چیز بر اساس روال و سیاق سنتی آن پیش برود. البته که کسب و کارهای اینترنتی از سالها قبل در دنیا جای خود را باز کردهاند و این روزها با یک ابتکار کوچک میتوان پولهای عظیمی از اینترنت به دست آورد.
اما فضای کسبوکارهای وبی در ایران تابع قوانین و مقررات مشخصی نبوده و همین موضوع نیز زمینه بهرهبرداری حداکثری از این فضای تا حدودی رها و بیقانون را فراهم کرده است. موضوعی که به خوبی فعلا از سوی دو سرمایهگذار خارجی شناسایی شده و این دو رقیب در حال نبردی سخت هستند. دو هفته قبل گزارشی از نبرد پنهان حامیان مرموز استارتآپها و کسبوکارهای اینترنتی در ایران منتشر کردیم که بازخوردهای متعددی داشت.
اما حالا به نظر میرسد نبرد این دو سرمایهگذار که برخی آنها را سوداگر و دلال خارجی میدانند، از فاز تخریبهای پنهان خارج شده و شکلی کاملا علنی یافته است.
آيا فضای کسبوکارهای اینترنتی بیقانون است؟
اما درگیری سرمایهگذاران خارجی در فضای وب ایران حامل پیامهای مهمی است، چراکه به نظر میرسد این موضوع از یک رقابت معمول و مرسوم صنفی خارج شده و تلاش برای تخریب و حذف یکی از رقبا از فضای وب ایران است. در همین راستا یکی از این سرمایهگذاران برای تخریب همهجانبه رقیب خود، اقدامات گسترده و خارج از عرفی را به کار گرفته است. در همین راستا برخی رسانهها در هماهنگی با این سرمایهگذار، مطالب گستردهای در تخریب رقیب دیگر منتشر کرده و در کمال تعجب به شکلی کاملا علنی از این رقیب خارجی اسم میبرند. جالبتر آنکه سرمایهگذاری که در حال تخریب رقیب خارجی خود است، به شکلی خودخوانده خود را سمبل کسب و کار سالم و تماما ایرانی دانسته و حذف رقیب را نوعی وظیفه و خدمت ملی میداند!
رقیب در حال تخریب نیز هیچ واکنش، شکایت یا تلاش متقابلی برای پاسخ به موج گسترده اتهامات و تخریبها نشان نداده است که در نوع خود قابل تامل بوده و البته موضوع این نوشتار نیست.
در این میان سوال مشخص اینجا است که چرا این دو سرمایهگذار خارجی با یکدیگر درگیر شدهاند؟ چرا سایر کسبوکارهای اینترنتی کشور در این نبردها مورد توجه قرار ندارند؟ آیا کسبوکارهای وبی کاملا ایرانی، اصولا در قد و اندازه رقابت با این دو سرمایهگذار خارجی هستند؟ آیا در صورت حذف یکی از دو رقیب خارجی در عرصه کسبوکار وب ایران، زمینه را برای کسب سهم بیشتر و ایجاد نوعی انحصار برای رقیب باقی مانده در صحنه ایجاد میکند؟
از سوی دیگر این رقبای خارجی که به نوعی سراغ پولسازترین کسبوکارهای اینترنتی کشورمان رفتهاند، به نوعی در حال رگولاتوری در فضای وب ایران نیز هستند. موضوعی که در حال حاضر ظاهرا به حال خود رها مانده و بخش دولتی و خصوصی نقش تعیینکننده و پررنگی در آن ایفا نمیکنند.
اما آیا با فعالیت دو سرمایهگذار مذکور و احتمال ورود سرمایهگذاران خارجی بیشتر در وب ایران از یک سو و نبود قوانین و ضوابط روشن در جهت حمایت از کسب و کارهای اینترنتی بومی در کشور، به نظـــر میرسد از هماکـنون زنـگ خطر تهدید خدماتدهندگان بومی وب در ایران به صدا درآمده است.
امکان لغو مجوز در صورت تخطی وجود دارد
در حال حاضر ما قانون مشخصي در خصوص نحوه سرمایهگذاری خارجیها در کشور را داریم. قوانین ضد انحصار و دامپینگ هم در کشور موجود است. انواع کلاهبرداریها و سوءاستفادههای امنیتی و صنفی نیز تکلیفشان روشن است. قانون حمایت از تولیدات داخلی هم موجود است.
اما آیا تمام این قوانین به شکل تمام و کمال شامل کسبوکارهای اینترنتی بومی کشور هم میشود؟ آیا نظارت کافی بر چگونگی رفتار شبهسرمایهگذاران خارجی که به صورت چندلایه وارد فضای وب کشور شدهاند داریم؟ آیا دلالهای خارجی نمیتوانند پس از دریافت مجوزهای لازم از سوی یک کسب و کار تماما ایرانی، وارد عمل شده و بخش عمده کار را در دست خود بگیرند؟
آیا وظیفـه مرکز توسعه تجارت الکترونیکی وزارت صنعت محدود به اعطای نماد الکترونیکی به کسبوکارهای اینترنتی است؟ یا این مرکز وظیفه نظارت بر فضای این کسبوکارها و رگولاتوری تجارت الکترونیکی را هم به عهده دارد؟ آیا وظیفه نهادهای نظارتی همچون پلیس فتا، تنها در حد دریافت شکایات تخلفات و رسیدگی به این موارد است؟ وظیفه اصناف و اتحادیهها در این رابطه چیست؟ آیا شورای عالی فضای مجازی هم در این خصوص باید سیاستهایی را تدوین و ابلاغ کند؟
محمد گرکانینژاد، رییس مرکز توسعه تجارت الکترونیکی وزارت صنعت، معدن و تجارت در پاسخ به سوال خبرنگار ما در خصوص نوع نگاه قانونگذار به کسبوکارهای اینترنتی در ایران گفت: تا حدود 4 سال قبل بسیاری بر این تصور بودند که موضوع کسبوکارها، فروشگاهها و تجارت الکترونیکی به این زودیها به هیچ وجه فراگیر نمیشود. از این رو تمرکز اولیه قانونگذار روی قانونمند کردن کسبوکارهای مجازی از طریق اعطای نمادهای الکترونیکی بود.
وی افزود: به عبارت دیگر در گام نخست موضوع مهم جلوگیری از نوعی رواج بیقانونی و الزام به دریافت مجوز برای فعالیت در فضای مجازی بود. البته در خصوص نحوه نظارت بر فعالیتهای این عرصه پس از اعطای مجوزها نیز مواردی در قانون پیشبینی شده که نیاز به تکمیل و اصلاحاتی دارد، که این کار در دست اجرا است.
رییس مرکز توسعه تجارت الکترونیکی درباره میزان ورود این مرکز به جزییات نحوه عمل کسبوکارهای اینترنتی گفت: در این خصوص دو رویکرد وجود دارد که آیا ورود به بحث مدل کسبوکار و نحوه رقابت در فضای مجازی جزو وظایف رگولاتور تجارت الکترونیکی هست یا نه. واقعیت این است که ما در اعطای مجوز از منظر اطلاعاتی و امنیتی بررسی میکنیم که این فعالیتها منعی نداشته باشند و به عنوان رگولاتور در هنگام اعطای نماد شرایط اولیه کسب و کار را اعلام میکنیم. اما در صورت وقوع انحصار، تخریب، دامپینگ و غیره قوانین مشخص وجود دارد.
گرکانینژاد در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر این که آیا این سازمان در جریان درگیریهای دو سرمایهگذار خارجی در فضای وب ایران هست یا نه گفت: ما کم و بیش در حال رصد این مسایل هستیم، اما اصولا امکان ورود ما به موضوعی که مطرح کردید، از سه طریق اعلام نظر نهادهای نظارتی، شکایتها به مراجع قانونی و ورود مستقیم مرکز توسعه تجارت الکترونیکی به عنوان رگولاتور تجارت الکترونیکی کشور میسر است. اما واقعیت آن است که هنوز علایمی از وقوع تخلف در این رقابتها مشاهده نمیشود.
وی در خصوص پرسش دیگری مبنی بر این که آیا دلالهای خارجی نمیتوانند پس از دریافت مجوزهای لازم از سوی یک کسبوکار تماما ایرانی، وارد عمل شده و بخش عمده کار را در دست خود بگیرند؟ نیز گفت: وظیفه بررسیهایی از این دست به عهده نهادهای نظارتی است. ضمن این که در نظر داشته باشید که مجوز فعالیتی که مرکز توسعه تجارت الکترونیکی برای یک متقاضی صادر میکند، همیشگی نیست. از این رو هر گاه خود یا نهادهای نظارتی یا به دنبال شکایتی، متوجه تخطی از شرایط پیشبینی شده برای کسبوکارهای اینترنتی شویم، مجوز مربوطه باطل و از ادامه فعالیت جلوگیری میشود.

برنامه حمایت از کسبوکارهای بومی داریم؟
فارغ از ضرورت حمایت از سرمایهگذاران واقعی و با رزومه و شناسنامه روشن برای ورود به کشور، واقعیت آن است که مرور فضای شرکتهای فعال در فضای مجازی ایران نشان میدهد که دو شبهسرمایهگذار فعال در این عرصه، با نوعی سوءاستفاده از کماطلاعی، مبهم بودن برخی قوانین و کندی متولیان در تعیین چارچوبهای فعالیت در فضای وب ایرانی، تلاش گستردهای در کسب سهم غالب و اصلی از این فضای بکر و ناشناخته به کار گرفتهاند. فضایی که بایدها و نبایدهای آن شباهت کاملی به انواع دیگر سرمایهگذاریها در کشور نداشته و از این بابت تجربهای نو محسوب میشود.
روش کار این شبهسرمایهگذاران خارجی نیز قابل توجه بوده و حاوی نکات پنهانی است. واقعیت آن است که موفقیت کسبوکارهای اینترنتی در هر کشور نسبت به کشور دیگر کاملا متفاوت است. برای مثال فارغ از ممنوعیت و محدودیتهای قانونی و گاه تحریمها در هر کشور، شاید یک تجارت اینترنتی که در کره جنوبی توفیق داشته لزوما در کشور نیجریه یا ایران به همان میزان به موفقیت دست پیدا نکند و همینطور برعکس.
پس این شبهسرمایهگذاران، بیاطلاع و به صورت آزمون و خطایی پا در جایی نمیگذارند که سرمایه خود را هدر دهند. برای مثال اگر به نمونههای موجود به اصطلاح استارتآپهای موفق ایرانی نگاهی سطحی بیندازید متوجه میشوید که تمام آنها کپی نمونههای خارجی هستند و هیچگونه نوآوری و خلاقیتی در طراحی آنها وجود ندارد. لذا به فرض سرمایهگذاری واقعی هم هیچیک از این ظاهرا استارتآپهای ایرانی هیچگاه نخواهند توانست به موفقیتهای جهانی دست پیدا کنند. پس این قبیل سرمایهگذاران هیچگونه دانش، تکنولوژی یا سایر ابزاری که زمینهساز پیشرفت کسبوکارهای وبی شود به کشور نمیآورند و صرفا به دنبال کسب منفعت خود هستند.
این شرکتها که برخی از آنها با اسامی دلالهای هایتک و سرمایهگذاران نقابدار یاد میکنند، قبل از ورود به فضای وب هر کشور بیآنکه ارزش افزوده یا فناوری خاصی وارد آنجا کنند، به بررسی کسبوکارهای موفق و هرچند کوچک پرداخته و سپس اقدام به سرمایهگذاری و توسعه آن میکنند. لذا این که 13هزار متقاضی برای دریافت نماد الکترونیکی به مرکز توسعه تجارت الکترونیکی مراجعه کرده باشند، به منزله توفیق تمام آنها نیست.
بلکه موضوع اینجا است که در هر کشور تعداد مشخص و محدودی از کسبوکارهای اینترنتی پتانسیل و توان تولید بالای ثروت دارند. لذا این شبهسرمایهگذاران نیز یا کسبوکارهای مذکور را میخرند یا در صورت عدم توفیق در خرید، با توجه به هزینههای اولیه بازارسازی و بازارسنجی انجام شده از سوی شرکت بومی، کپی و نمونهای کاملا مشابه آن را راهاندازی میکنند و به سهولت اقدام به حذف رقبای کوچک و کمتوان بومی خود میکنند.
اینجا است که علت نزاع و به اصطلاح افشاگری دو شبهسرمایهگذار خارجی در فضای وب فارسی روشنتر میشود. این دعوا روی مطمئنترین و پولسازترین بخشهای وب ایران است. همچنین اینجا است که موضوع حمایت از کسب و کارهای بومی در فضای مجازی ایران، به ویژه در صورت حضور سرمایهگذاران خارجی بعد از رفع تحریمها، اهمیت دو چندان پیدا میکند.
به عبارت دیگر مسوولان مربوطه در دستگاههای مختلف باید اقدامات عاجل و گستردهای برای تضمین فضای سرمایهگذاری ریسکپذیر در کشور فراهم کنند و فرصتهای سرمایهگذاری در حوزه ICT و فضای مجازی ایران را احصا و در دسترس سرمایهگذاران داخلی و خارجی قرار دهند.
چراکه اگر در این خصوص تعلل کنیم، دلالها و شبهسرمایهگذاران به اشکال مختلف و به دور از هر گونه قوانین و مقررات، میتوانند، علاوه بر تهدید ورود سرمایهگذاران واقعی و صاحب دانش و فناوری، کسب و کارهای بومی و رو به رشد در فضای مجازی ایران را نیز با تهدید جدی مواجه کنند.
موضوعی که در صورت کمتوجهی و تعلل میتواند منجر به خروج قابل ملاحظه ثروت از کشور شده و دست برتر را در اختیار دلالان میگذارد تا به این ترتیب بتوانند در آینده بیشترین تاثیرگذاری را در مسایل حوزه کسبوکارهای مجازی کشور بگذارند.
اما آنچه نامعلوم است به نحوه برخورد برخی مسوولان با این مقوله جدید باز میگردد. بسیاری از مسوولان ذیربط با وجود اطلاع از نبرد شکلگرفته در این عرصه همچنان سیاست سکوت را در دستور کار دارند. اگرچه برای قضاوت همچنان زود است چراکه شنیدهها حکایت از آن دارد که این جنجالسازیهای مصنوعی در حال رصد شدن بوده و اقداماتی در دست اجرا و تدوین است که باید منتظر خروجی عملی ماند.
منبع:ictnews.ir




بازاریابی مجازی, Virtual Marketing , بازاریابی دیجیتال, بازاریابی در فضای مجازی, آموزش بازاریابی مجازی, تجارت الکترونیک E Commerce, کسب و کار الکترونیکی E Marketing, آموزش بازاریابی فروشگاه مجازی, آموزش راه اندازی کسب و کار الکترونیک web marketing, روش های بازاریابی الکترونیک electronik marketing, بازاریابی اینترنتی web marketing, بالا بردن رتبه سئو increase SEO, تبلیغات آنلاین online commercial, بالابردن رتبه الکساincrease alexa ranking , درآمد از طریق اینترنت webmasters, بازاریابی آنلاین online marketing, تبلیغات فروشگاه اینترنتی internet marketing,آموزش کسب و کار الکترونیکی،E-business,مدیر کسب و کار الکترونیکی،آموزش تجارت الکترونیکی،E-commerce،بازاریابی مجازی،ایمیل مارکتینگ،Email marketing،بهینه سازی سایت،سئو،افزایش بازدید سایت،SEO،بازاریابی شبکه های اجتماعی،Social Net Work Marketing،بازاریابی محتوایی،Content Marketing،تولیدمحتوا،Internet advertising،بازاریابی اینترنتی،بازاریابی آنلاین،کسب درآمد از طریق اینترنت،ایمیل مارکتینگ (Email Marketing)